Không nên “tước” kỹ năng sống của con

 Không ít phụ huynh vẫn làm thay con tất cả mọi thứ, thậm chí đến những quyền cơ bản nhất là trình bày ý kiến cũng được bố mẹ làm hộ. Phụ huynh vẫn cho rằng làm hết, nói thay là vì yêu thương con mà không biết đã tước đi những cơ hội để con được phát triển toàn diện.

Khi quyền nói của trẻ cũng bị tước

Câu chuyện được TS Vũ Lan Hương, chuyên gia nghiên cứu trẻ em kể trong một chương trình tư vấn cho trẻ vào lớp 1 tổ chức tại TP Hồ Chí Minh khiến nhiều người giật mình. Đứa trẻ hơn 3 tuổi vẫn chậm nói nên bố mẹ tìm đến TS. Hương tư vấn. Qua tiếp xúc với hai mẹ con trong chốc lát, TS Hương nhận ngay ra vấn đề khi bà mẹ làm thay con mọi thứ, kể cả việc... nói hộ. Chỉ cần con có biểu hiện như muốn đi tiểu, muốn uống nước, không để con phải lên tiếng, bà mẹ đã đáp ứng ngay cho con mà không biết mình đang làm con mất đi nhu cầu phải nói.

Không chỉ có trẻ lên 3 mà có những “em bé” tuổi 15 - 20 vẫn được bố mẹ làm “phát ngôn viên”. N.V.A năm nay đã 14 tuổi, là con gái trong một gia đình khá giả tại Hà Nội, rơi vào trạng thái “sống khép kín” hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Ngoài giờ đến trường học tập, từ nhỏ cho đến nay, hầu như V.A chưa tự mình làm một việc gì. Đến giờ ăn cơm có người dọn sẵn, chờ gắp thức ăn; giờ đánh răng cũng có mẹ hoặc giúp việc đứng phụ. Thậm chí, V.A bị ốm phải đi khám bác sĩ em cũng có mẹ đi bên để trình bày bệnh tật. Bố mẹ luôn lo sợ con chơi với bạn bè xấu suốt ngày chơi bời không chịu học hành nên giám sát luôn những người xung quanh con có thể tiếp xúc. Sự quan tâm thái quá của bố mẹ dần dần làm cho em mất tự tin vào bản thân và lệ thuộc hoàn toàn vào gia đình. Sở dĩ V.A rơi vào trạng thái đó vì điều quan tâm lớn nhất của bố mẹ V.A chính là làm thế nào để con học giỏi và xinh đẹp thì lớn lên sẽ sướng còn những việc khác không phải lo!

Trẻ nhỏ  học kỹ năng sống qua các trò chơi, các buổi  thực hành.

Hiện nay, nhiều bố mẹ đang “bóp nghẹt” các kỹ năng sống cơ bản của con bởi cách yêu thương sai lầm: Làm hộ con, can thiệp vượt quá nhu cầu lẫn mong muốn của con. Nếu bố mẹ vẫn giữ quan điểm nuôi dạy con: Yêu thương con là làm hộ, nói hộ con thì sẽ có lớp thế hệ trẻ không biết làm gì, được bố mẹ lẽo đẽo chạy theo phục vụ mọi lúc mọi nơi. Nhiều học trò sau khi rời trường học lại vùi đầu vào sách vở hoặc ôm lấy ipad, cơm bưng nước uống đến... tận miệng. Chỉ cần chìa chân là bố mẹ, hoặc người giúp việc có mặt để đi giày dép hộ. Chìa cánh tay là có người đến cởi áo...

Yêu thương con hay áp đặt?

Không chỉ ở thành phố mà ngay các miền quê, không chỉ gia đình khá giả mà nhiều gia đình khó khăn cũng đang có xu hướng “hóa phép” trẻ thành những “ông trời con”.Các ông bố bà mẹ đã trải qua một thời nghèo khổ nên khi có điều kiện, họ muốn bù đắp cho con, mong muốn con mình được hưởng thụ. Bên cạnh đó, còn xuất phát từ nhận thức sai lầm cho rằng đó là cách thể hiện tình yêu vô bờ bến với con cũng như quan niệm trẻ chỉ cần học giỏi. “Con tôi chả biết làm gì hết, chỉ được cái học giỏi” là niềm tự hào của rất nhiều ông bố bà mẹ.

Không có kỹ năng, khi vào đời trẻ chọn cách thu mình hoặc vùng vẫy trong khát vọng được tự lập. Chuyên gia tâm lý Võ Thị Minh Huệ cho hay, khi bố mẹ làm thay tất cả cho con đồng nghĩa với việc tước đi của con những trải nghiệm, kỹ năng và được sống là chính mình. Trong một cuốn sách của mình, chuyên gia Minh Huệ đã phải chọn tựa đề "Con muốn tự lập" đánh động đến người lớn khát vọng tự lập của trẻ em hiện nay. "Đến một ngày, bố mẹ lại ngỡ ngàng trước sự lúng túng của trẻ. Con trẻ sẽ bức bối trước sự o bế, sự chật chội, phụ thuộc vào vòng tay bố mẹ" – chuyên gia tâm lý Võ Thị Minh Huệ cảnh báo.

Nhiều gia đình “chữa cháy” bằng cách đầu tư tiền bạc cho con đến các lớp học kỹ năng sống để trẻ biết tự gấp quần áo, xếp chăn màn, quét dọn... Nhưng rồi, đến các trung tâm giáo dục kỹ năng sống cũng phải “đầu hàng” vì sau chương trình, khi trở về nhà các em lại được bố mẹ phục vụ "xóa sạch" những điều ít ỏi học được.  Ngoài việc lo lắng cho con một cách thái quá, phụ huynh làm tất cả phục vụ con còn nhằm thỏa mãn chính bản thân mình. Họ đang bộc lộ sự sở hữu, áp đặt, điều khiển con theo ý mình.Khi đứa trẻ khù khờ, yếu kém, phụ huynh thường có xu hướng... đổ lỗi cho nhà trường. Trong khi, kỹ năng sống của trẻ trước hết phải bắt đầu từ trong môi trường gia đình. Việc trẻ được phục vụ thái quá sẽ lấy mất mọi kỹ năng sống của con trẻ cũng như tác động xấu việc phát triển tâm hồn, tính cách và khả năng của con.

Khánh Vân (tổng hợp)