Cha mẹ, ông bà gương mẫu, yêu thương con trẻ

PGS.TS Lê Văn Hảo cho rằng, hiện nay nhiều cha mẹ gặp khó khăn khi con có những cư xử không đúng mực, bướng bỉnh, nghịch ngợm, không chịu vâng lời. Không ít người cảm thấy thật lúng túng, thậm chí là "khủng hoảng" và "bế tắc" trong việc chọn lựa phương pháp nuôi dạy con phù hợp. Sử dụng đòn roi, mắng nhiếc trẻ hay nuông chiều trẻ là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của các bậc phụ huynh.

Theo Chuyên gia tâm lý - PGS.TS Lê Văn Hảo, bị bạo lực trong gia đình sẽ để lại rất nhiều tổn thương cho trẻ, đôi khi một lời mắng gây ra cú sốc tâm lý đối với trẻ ngang với bỏng cấp độ 2-3.

PGS.TS Lê Văn Hảo nhấn mạnh, nghiêm khắc không có nghĩa là phải khắc nghiệt, đòn roi và chắc chắn là PHI BẠO LỰC. Chúng ta cần hiểu nghiêm khắc là cùng nhau thiết lập những nguyên tắc, giới hạn và cùng tuân thủ. Khi chúng ta có bộ quy tắc như vậy thì trong gia đình sẽ không có ai phải “đóng vai ác” để yêu cầu trẻ phải làm theo bất cứ điều gì.

Khi đứa trẻ còn nhỏ, người lớn sẽ phải can thiệp nhiều hơn để đảm bảo đứa trẻ an toàn. Nhưng khi trẻ lớn lên, quyền lực của bố mẹ nên nhỏ lại, dần dần trao cho con quyền quyết định. Chúng ta phải nhớ rằng, trẻ cũng có nhu cầu, có quyền quyết định và chúng ta nên bàn giao quyền cho con bằng cách dạy cho con những kĩ năng tự chủ, tự lập.

Cùng quan điểm trên, Ths. Lê Thị Khánh Vân - Chuyên gia bảo vệ trẻ em, Giảng viên quốc gia của Chương trình PDEP - "Làm cha mẹ tích cực trong cuộc sống hàng ngày" cho biết, thực chất mắng cũng là hành vi bạo lực nên chúng tôi khuyến khích các bố mẹ không nên sử dụng đối với con. Các cha mẹ cần hết sức lưu ý khi dùng từ “phạt” hay dùng bạo lực với con mà chúng ta cần phải cho con biết con sai ở đâu, thất bại ở đâu, tại sao con thất bại chứ không phải đưa cho con hình phạt để dạy con rằng con đã sai. “Chúng ta phải giúp con hiểu được cái gì nên làm, cái gì không nên và chính chúng ta cũng phải hành xử một cách tương xứng, nhất quán, để trẻ không bị nhầm lẫn về mục tiêu cuối cùng mà chúng ta muốn dạy trẻ”, chuyên gia Khánh Vân nói.

Nhiều cha mẹ băn khoăn, nên “phạt” con thế nào để trẻ nhận ra lỗi sai của mình và không làm trẻ bị tổn thương hay “thưởng” thể nào là đúng cách để trẻ tiếp tục phát huy những hành vi tốt? Cha mẹ có thể áp dụng phương pháp giáo dục tích cực như thế nào trong thưởng và phạt trẻ?

Theo chuyên gia Khánh Vân, giáo dục con trẻ là một quá trình, nếu mang thưởng hay phạt ra đều có tác dụng ngược. Thưởng như nào để con có động lực từ bên trong chứ không phải lôi kéo từ bên ngoài. Hãy để con có những thôi thúc từ trong mình chứ không phải vì phần thưởng. Con chỉ nghĩ rằng con phải đạt được thứ này vì như vậy sẽ được thưởng. Làm như vậy hoàn toàn sẽ phản tác dụng bởi con không biết được mục đích cuối cùng là gì, động lực của con ở đâu. Cha mẹ hãy thật sự học cách hiểu được con, về mục tiêu cha mẹ muốn hướng con đến đâu, những điều con mong muốn là gì để từ đó tìm cách phù hợp dẫn dắt, hỗ trợ con.

Cách chúng ta đối xử với con sẽ ảnh hưởng đến việc hình thành tâm lý của trẻ, cách trẻ nhìn nhận mọi thứ xung quanh và các mối quan hệ. Quá khắc nghiệt hoặc quá tán thưởng đều sẽ không tốt trong việc xây dựng thế giới quan của trẻ. Về lâu dài, việc thiết lập nề nếp là rất cần thiết. Tuy nhiên, thiết lập thì dễ, thực hiện và duy trì mới khó. Do đó, PGS.TS Lê Văn Hảo khuyên rằng, cha mẹ hãy thật sự dành thời gian và tâm huyết để cùng con xây dựng nguyên tắc, nề nếp và thực hiện mỗi ngày một cách kiên trì. Thay vì lúc nào cũng chỉ mong chờ và đốc thúc con thay đổi. “Nếu thấy các phương thức của mình chưa hiệu quả, cha mẹ hãy tự thay đổi chính bản thân mình với các phương pháp kỷ luật tích cực, tôi tin rằng cha mẹ sẽ nhìn thấy con mình thay đổi theo”, PGS.TS Lê Văn Hảo khẳng định.

Là mẹ của 2 cô con gái nhỏ và luôn tìm kiếm những phương pháp giáo dục hiệu quả, Hoa hậu Hương Giang - Top 16 Hoa hậu Thế giới 2009, Giám khảo của nhiều cuộc thi sắc đẹp chia sẻ: Vợ chồng Hoa hậu Hương Giang rất hòa hợp, không phải phân vai hiền, ác và cũng chưa bao giờ quát tháo con cái.

Cô không phải là người mẹ quá nghiêm khắc với con, cũng không quá nuông chiều con, không phải lúc nào cũng làm theo những điều con muốn. Từ khi có bầu, hai vợ chồng Hương Giang đã cùng thống nhất về phương pháp nuôi dạy con cái và gia đình. “Nếu bố mẹ chỉ con các nguyên tắc để con phát triển đúng theo lứa tuổi, đứa trẻ sẽ có lớn lên một cách toàn diện và đúng hướng. Một em bé nhỏ tuổi khi được định hướng, giảng giải thì bé hoàn toàn có thể hiểu chuyện, nhiều em bé đã biết thể hiện nguyện vọng, mong muốn từ khi còn rất nhỏ. Quan trọng là bố mẹ có thể nắm bắt và hướng con đến cái phù hợp, dù con rất nhỏ nhưng con cũng rất phối hợp với bố mẹ rồi”, Hương Giang cho biết.

Theo các chuyên gia để chấm dứt các hình thức trừng phạt thể chất và tinh thần trẻ em trong gia đình cần nâng cao nhận thức của cha mẹ về loại bỏ những hình thức trừng phạt thể chất, tinh thần với trẻ em; tạo môi trường an toàn và tích cực để trẻ bày tỏ ý kiến và cùng giải quyết những vấn đề có liên quan đến trẻ; thúc đẩy phương pháp giáo dục không bạo lực trong quá trình nuôi dạy trẻ.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 224/QĐ-BVHTTDL về việc ban hành Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Theo đó, tiêu chí ứng xử của cha mẹ với con, ông bà với cháu: Gương mẫu, yêu thương:

- Cha mẹ, ông bà làm gương tốt cho con, cháu trong cử chỉ, hành động, lời nói; có tình cảm gắn bó gần gũi với con cháu.

- Quan tâm, nuôi dưỡng, chăm sóc, dạy bảo con cháu khi con cháu còn nhỏ; khi con, cháu không có khả năng tự nuôi sống, chăm sóc bản thân.

- Trao truyền các giá trị truyền thống, kinh nghiệm sống cho con cháu; giáo dục, động viên con cháu thực hiện lối sống văn hóa, ý thức công dân, giữ gìn nền nếp, gia phong.